Πρόληψη Βαρηκοΐας

Ο έλεγχος της ακοής σε νεογνά και βρέφη αποσκοπεί στην έγκαιρη διάγνωση των παιδιών με πρόβλημα ακοής και συνεπώς στην έγκαιρη αντιμετώπιση της βαρηκοΐας. Υπολογίζεται ότι έως 5 παιδιά σε κάθε 1000 γεννήσεις γεννιούνται με βαρηκοΐα και από αυτά περίπου το 50% έχουν νοσηλευτεί στη ΜΕΝ (Μονάδα Εντατικής Νεογνών). Πριν την εφαρμογή του προληπτικού ελέγχου ο μέσος όρος διάγνωσης της παιδικής βαρηκοΐας ξεπερνούσε τους 18 μήνες. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς παρατηρούσαν ότι το παιδί τους δεν μιλούσε ή δεν αποκρινόταν σε σιγανούς αλλά και δυνατούς ήχους.

Ο προληπτικός έλεγχος προλαμβάνει τις βλαπτικές συνέπειες της βαρηκοΐας, όπως η καθυστέρηση ομιλίας, η δυσκολία κοινωνικοποίησης, οι μαθησιακές διαταραχές και ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται σε όλα τα νεογνά ή βρέφη, χωρίς καμία εξαίρεση.

Η εξέταση γίνεται συνήθως τις πρώτες ημέρες της ζωής. Τα πλεονεκτήματα της εξέτασης ήδη στις πρώτες ημέρες είναι αφενός η έγκαιρη ανίχνευση του προβλήματος και αφετέρου η ευκολία της εκτέλεσης της. Το νεογνό των πρώτων ημερών κοιμάται αρκετές ώρες την ημέρα, ώστε να επιτρέψει την ανεμπόδιστη διενέργεια της εξέτασης. Η εξέταση μπορεί να γίνει και αργότερα, αλλά σε κάθε περίπτωση μέσα στους 3 πρώτους μήνες.

1. Σε νεογνά που εμφανίζουν τους διεθνώς αποδεκτούς παράγοντες κινδύνου για σοβαρή βαρηκοΐα, όπως:
• Μωρά που νοσηλεύτηκαν στη Μονάδα Εντατικής Νεογνών.
• Οικογενειακό ιστορικό κληρονομικής βαρηκοΐας με εμφάνιση στην παιδική ηλικία πχ. ο ένας ή και οι δύο γονείς ή αδελφός/αδελφή να παρουσίασαν βαρηκοΐα από την παιδική ηλικία.
• Υπερχολερυθριναιμία (ίκτερος). Η χολερυθρίνη είναι μία ουσία στον οργανισμό, η οποία μπορεί να είναι αυξημένη στα νεογνά συνήθως λόγω ανωριμότητας. Δημιουργεί χαρακτηριστική κιτρινάδα στο δέρμα του μωρού και συνήθως αντιμετωπίζεται με φωτοθεραπεία στη Μονάδα Εντατικής. Η υπερχολερυθριναιμία συσχετίζεται με βλάβες στο ακουστικό νευρικό σύστημα. Θα πρέπει να γίνεται ειδικός έλεγχος για τον αποκλεισμό ακουστικής νευροπάθειας.
• Μωρά που έχουν γεννηθεί με βάρος κάτω από 1500 γρ.
• Μωρά που έχουν πάθει βακτηριακή μηνιγγίτιδα ή/και έχουν λάβει ωτοτοξικά φάρμακα (συνήθως αντιβιοτικά, διουρητικά). Η μηνιγγίτιδα συχνά προκαλεί κώφωση, ενώ τα ωτοτοξικά φάρμακα προκαλούν τοξικές βλάβες στα εσωτερικά κύτταρα του αυτιού.
• Μωρά που γεννιούνται με κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες, δηλαδή δυσμορφίες οι οποίες μπορεί να αφορούν και το πτερύγιο του αυτιού ή την είσοδο του ή σχιστίες πχ. υπερωιοσχιστία, χειλεουπερωιοσχιστία.
• Ενδομήτριες λοιμώξεις, όταν η μητέρα έχει νοσήσει από ερυθρά, τοξοπλάσμωση, έρπη, σύφιλη, κυτταρομεγαλοϊό.
• Μωρά που μετά τον τοκετό παρουσίασαν σοβαρά προβλήματα αναπνοής.
• Μωρά που παρέμειναν διασωληνωμένα στη Μονάδα Εντατικής για 5 ημέρες ή περισσότερο.
2. Μεγαλύτερα παιδιά με καθυστέρηση ομιλίας, δυσκολία στην άρθρωση, μαθησιακές διαταραχές.
• Η καθυστέρηση ομιλίας αποτελεί μία διαταραχή με συχνότερο αίτιο τη βαρηκοΐα. Για να μάθει ένα παιδί να μιλάει θα πρέπει πρώτα να μπορεί να ακούει και μάλιστα να ακούει τέλεια. Δεδομένου ότι ένα παιδί μαθαίνει να μιλάει στα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής του γίνεται κατανοητό ότι κάθε παράγοντας, που επιβαρύνει την ακοή του, από μια εμμένουσα ωτίτιδα με υγρό στο αυτί έως μια μόνιμη βαρηκοΐα προκαλεί σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας. Η καθυστέρηση ομιλίας θα πρέπει πάντα να εξετάζεται έγκαιρα.
• Παιδιά με δυσκολία στην άρθρωση θα πρέπει να υποβάλλονται σε παιδοακουολογικό έλεγχο. Σε πολλές περιπτώσεις υποκρύπτεται βαρηκοΐα με αποτέλεσμα το παιδί να μην ακούει καθαρά αυτά που του λένε και συνεπώς δεν μπορεί να τα επαναλάβει και σωστά. Συνήθως αυτά τα παιδιά ξεκινούν λογοθεραπεία χωρίς να έχει προηγηθεί πλήρης παιδοακουολογικός έλεγχος, όπως θα έπρεπε.
• Πολλά παιδιά παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Το φάσμα των μαθησιακών δυσκολιών είναι ευρύ, αλλά γίνεται κατανοητό ότι η μάθηση απαιτεί τη συμμετοχή όλων των αισθήσεων και ιδιαίτερα της ακοής. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες θα πρέπει να υποβάλλονται σε παιδοακουολογικό έλεγχο και οπωσδήποτε σε διερεύνηση για πιθανές Διαταραχές Ακουστικής Επεξεργασίας (ΔΑΕ).