Ωτοακουστικές Εκπομπές

×

×

×

Πρόκειται για μία σύντομη, ανώδυνη και ασφαλή εξέταση. Προς το αυτί εκπέμπονται ειδικά διαμορφωμένοι ήχοι με τους οποίους εξετάζονται τα κύτταρα του εσωτερικού αυτιού. Τα κύτταρα εκπέμπουν μία ηχητική απάντηση την οποία καταγράφουμε με ειδικό μικρόφωνο. Η επιτυχής καταγραφή της σημαίνει ότι το σύστημα ακοής του παιδιού εκπληρώνει τις βασικές προϋποθέσεις για φυσιολογική εξέλιξη.

Προτιμούμε το παιδί να βρίσκεται σε κατάσταση ύπνου, αν και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου διενεργούμε την εξέταση με το παιδί απλά ήρεμο στην αγκαλιά της μητέρας ή του πατέρα. Συνιστούμε συνήθως στους γονείς να το ταΐσουν λίγο πριν την προγραμματισμένη εξέταση, ώστε λίγο μετά να κοιμηθεί ή τουλάχιστον να ησυχάσει.

Το πρώτο διάγραμμα στα αριστερά (εικόνα 1) απεικονίζει την φυσιολογική καταγραφή παροδικά προκλητών ωτοακουστικών εκπομπών σε ένα νεογνό.

Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η διαφορά, στην εικόνα 2 απεικονίζεται η μη καταγραφή ωτοακουστικών εκπομπών σε ένα βρέφος.

Πατώντας πάνω στις 3 μικρές φωτογραφίες μπορείτε να διαβάσετε τους τίτλους και να κατανοήσετε το αντίστοιχο απεικονιζόμενο διάγραμμα.

Ακουστικά Προκλητά Δυναμικά

Είναι η μέθοδος πρώτης επιλογής για διάγνωση της παιδικής βαρηκοΐας από τη γέννηση έως και τα 3-4 χρόνια της ζωής. Με τη μέθοδο αυτή καταγράφουμε τις απαντήσεις του ακουστικού νευρικού συστήματος σε διάφορες εντάσεις ήχου. Στο τέλος της εξέτασης γνωρίζουμε με ακρίβεια αν η ακοή του παιδιού είναι φυσιολογική ή αν υπάρχει βαρηκοΐα και ποια είναι η βαρύτητα της.

Για τους ενήλικες:

Τα ακουστικά προκλητά δυναμικά χρησιμοποιούνται και στους ενήλικες, κυρίως στη διερεύνηση των εμβοών (βουητά στα αυτιά) και του ιλίγγου. Μας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για το ακουστικό νευρικό σύστημα. Για τα βουητά δείτε και το tinnitus.gr και για τον ίλιγγο www.tinnitus.gr/vertigo.html.

Στην πρώτη εικόνα παρουσιάζεται η φυσιολογική καταγραφή ακουστικών προκλητών δυναμικών σε ένταση 80dB ενώ στην δεύτερη εικόνα απεικονίζεται η μη καταγραφή ακουστικών προκλητών δυναμικών σε ένταση 80 dB στο άλλο αυτί (αριστερό), σε ένα παιδί με βαρηκοΐα μόνο στο ένα αυτί.

Aκουστικά προκλητά δυναμικά ASSR (Auditory Steady State Responses)

Είναι η πλέον σύγχρονη τάση εφαρμογής των ακουστικών προκλητών δυναμικών σε νεογνά, βρέφη και μικρά παιδιά. Η ιδιαιτερότητα της εξέτασης βρίσκεται στο ακουστικό ερέθισμα το οποίο παρουσιάζεται τροποποιημένο όσον αφορά την ένταση και τη συχνότητα. Υπάρχει η δυνατότητα να χορηγούνται έως και τέσσερα διαφορετικά ερεθίσματα ταυτόχρονα και στα δύο αυτιά. Με ειδικούς αλγόριθμους ανιχνεύεται η απάντηση του νευρικού συστήματος σε κάθε ερέθισμα ξεχωριστά. Μπορούμε να σχηματίσουμε ένα αντικειμενικό ακουόγραμμα.

Στο πρώτο διάγραμμα απεικονίζεται το περίπλοκο ακουστικό ερέθισμα που χρησιμοποιούμε στα ASSR, ενώ στην δεύτερη εικόνα παρουσιάζεται το ακουόγραμμα, όπως εξάγεται από τα ακουστικά προκλητά δυναμικά ASSR (φυσιολογικό) σε βρέφος 1 μηνός.

Συνθήκες διεξαγωγής Ακουστικών Προκλητών Δυναμικών

Το παιδί πρέπει να βρίσκεται σε κατάσταση ύπνου. Αν είναι ξύπνιο, τότε οι κινήσεις του σώματος του, του στόματος και των βλεφάρων παράγουν παράσιτα τα οποία πνίγουν το σήμα που θέλουμε να καταγράψουμε. Είναι όπως τα χιόνια στο δέκτη της τηλεόρασης τα οποία κρύβουν την εικόνα που θέλουμε να δούμε. Συνεπώς ακολουθούνται οι οδηγίες που αναφέρθηκαν για τις ωτοακουστικές εκπομπές. Σπάνια και όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες μπορούμε να καταγράψουμε τα ακουστικά προκλητά δυναμικά σε ξύπνιο παιδί.

Φυσιολογική ακοή και ομιλία

0-3 μήνες

• Τρομάζει σε δυνατούς θορύβους.
• Ησυχάζει με γνωστές φωνές.
• Παράγει ήχους φωνηέντων π.χ. «αααα, οοοο».
• Βγάζει τσιρίδες, στριγκλιές, γελά.

3-6 μήνες

• Παράγει ποικιλία ήχων πχ «βα-βα, βα-γα».
• Του αρέσουν τα παιχνίδια που έχουν ήχο.
• Αλλάζει τον τόνο της φωνής π.χ. πιο ψιλή.
• Γυρίζει τα μάτια και το κεφάλι προς την πηγή του ήχου.

6-9 μήνες

• Αντιδρά στο όνομα του.
• Μιμείται την ομιλία με ήχους, που δεν είναι ακόμη ομιλία.
• Παίζει επαναλαμβάνοντας ήχους π.χ. «λα-λα-λα».
• Καταλαβαίνει το «όχι» και το «γεια σου».
• Λέει «μπα-μπα» και «μα-μα».
• Του αρέσει να ακούει μουσική και τραγούδι.

9-12 μήνες

• Αναγνωρίζει ανθρώπους και μέρη του σώματος.
• Μπορεί να πει τι θέλει.
• Η ομιλία του αρχίζει να ακούγεται σαν πρόταση.
• Χειρονομεί ανάλογα με αυτό που λέει.
• Κινείται-χοροπηδά στο ρυθμό της μουσικής.
• Επαναλαμβάνει αρκετές από τις λέξεις που του λέτε.

Το decibel και η ένταση του ήχου

Η ένταση του ήχου εκφράζει το πόσο δυνατός είναι ένας ήχος. Η μονάδα μέτρησης της έντασης του ήχου είναι το dB=decibel (ντεσιμπέλ). Στην ακουολογία χρησιμοποιούμε συνήθως το dB HL, όπου HL=hearing level=επίπεδο ακοής. Συμφωνούμε ότι 0 dB HL είναι η ένταση του ήχου που μόλις μπορεί να ακούσει ένας υγιής νεαρός ενήλικος.

• 25-30 dB HL είναι η ένταση του κοντινού ψιθύρου.
• 50-60 dB HL είναι η ένταση της φωνής σε μια συζήτηση που γίνεται σε ήσυχο περιβάλλον, με τους συνομιλητές να απέχουν λίγα μέτρα μεταξύ τους.
• 70 dB HL είναι η ένταση του ήχου σε ένα δρόμο με φυσιολογική κυκλοφορία.
• 80 dB HL είναι η ένταση του ήχου από ένα ξυπνητήρι.
• 90 dB HL είναι η ένταση ενός μπλέντερ.
• 110 dB HL και παραπάνω είναι η ένταση μιας ροκ συναυλίας ή ενός χώρου μουσικής διασκέδασης.

Προσοχή! Η συχνή ερώτηση πόσο τοις εκατό ακούω δεν επιδέχεται απάντησης στην κλίμακα του decibel. Το dB είναι λογαριθμική μονάδα μέτρησης. Αυτό σημαίνει ότι αν η ένταση ενός ήχου αυξηθεί κατά 10 dB τότε η ένταση αυξάνεται κατά 10 φορές. Αν όμως αυξηθεί κατά 20 dB τότε η ένταση του δεν αυξάνεται κατά 20 φορές, αλλά κατά 10x10=100 φορές! Αν αυξηθεί κατά 30 dB τότε η ένταση του ήχου αυξάνεται κατά 10x10x10=1000 φορές! Μια απλή ωτίτιδα στα παιδιά με ύπαρξη υγρού πίσω από το τύμπανο προκαλεί στα πρώτα στάδια μια ελάττωση της ακοής κατά 20 dB τουλάχιστον. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί ακούει αυτά που του λέμε σε ένταση εκατό φορές μικρότερη σε σχέση με όταν είναι υγιές και δεν έχει ωτίτιδα. Μας ακούει και συνεννοείται, αλλά επιστρατεύει και άλλες στρατηγικές κατανόησης (προηγούμενες εμπειρίες, συμφραζόμενα, χειλεοανάγνωση) ή ρωτώντας «τι, τι;» μας οδηγεί στο να μιλήσουμε πιο δυνατά, για να μας καταλάβει.

Ποσοτική διάκριση της βαρηκοΐας

Για λόγους κατανόησης θα βασιστούμε στο εκπαιδευτικό μοντέλο, δηλαδή στη συμμετοχή στην τάξη. Όσα αναφέρονται στη συνέχεια αφορούν την ακοή και από τα δύο αυτιά. Στο τέλος γίνεται αναφορά στη μονόπλευρη βαρηκοΐα.

• Φυσιολογική ακοή : 0-15 dB HL

Για έναν ενήλικα η φυσιολογική ακοή είναι < 20 dB HL. Για ένα παιδί ωστόσο, το οποίο βρίσκεται στη διαδικασία της εκμάθησης της ομιλίας και της συσχέτισης των ήχων που ακούει με τις λέξεις που εκφέρονται υπάρχουν απαιτήσεις ακόμη καλύτερης ακοής και συνεπώς < 15 dB HL.

• Πολύ μικρή βαρηκοΐα : 15-25 dB HL

Σε αυτό το επίπεδο το παιδί μπορεί να δυσκολεύεται στην κατανόηση της ομιλίας που εκφέρεται από κάποια απόσταση. Σε μία θορυβώδη τάξη το παιδί μπορεί να έχει προβλήματα συγκέντρωσης, εύκολης κόπωσης και απογοήτευσης ως συνέπεια της δυσκολίας κατανόησης.

• Μικρή βαρηκοΐα : 25-40 dB HL

Ένα παιδί με βαρηκοΐα 30 dB HL μπορεί να χάνει έως και το 25-40% της ομιλίας όταν βρεθεί σε μια θορυβώδη τάξη και όταν υπάρχει απόσταση από τον ομιλητή-δάσκαλο. Πιθανώς να χάνονται και δυνατότητες παθητικής μάθησης από συζητήσεις των μεγάλων, που το παιδί θα μπορούσε να ακούει, αλλά τώρα ακούει σε μικρότερη ένταση. Σε βαρηκοΐα 35-40 dB HL, η οποία δεν αντιμετωπίζεται και μένει χωρίς θεραπεία, το παιδί μπορεί να χάνει έως και το 50% της ομιλίας στην τάξη. Πολλές φορές το παιδί φαίνεται να ονειροπολεί, να είναι αφηρημένο. Αν και ονομάζουμε τη βαρηκοΐα μικρή οι εκπαιδευτικές και κοινωνικές της συνέπειες είναι πολύ σημαντικές.

• Μέση βαρηκοΐα : 40-55 dB HL

Σε απώλεια 50 dB μπορεί να χάνεται το 80% της ομιλίας στην τάξη. Επειδή το παιδί μπορεί να κατανοήσει την ομιλία πρόσωπο με πρόσωπο, οι γονείς πολλές φορές υποτιμούν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η παραγωγή λόγου, το λεξιλόγιο, το συντακτικό, η συμμετοχή στην τάξη είναι περιορισμένα. Το παιδί εφαρμόζει άλλες προσαρμοστικές στρατηγικές για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της εκπαίδευσης.

• Μέση-σοβαρού βαθμού βαρηκοΐα : 55-70 dB HL

Έως και το 100% της ομιλίας στην τάξη μπορεί να χάνεται. Όλα όσα αναφέρθηκαν για τη μέση βαρηκοΐα είναι πιο έντονα. Η συζήτηση μπορεί να γίνει σε πολύ κοντινή απόσταση και με δυνατή φωνή.

• Σοβαρή βαρηκοΐα : 70-90 dB HL

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα (ακουστικά βαρηκοΐας ή/και κοχλιακά εμφυτεύματα), τότε ή δε θα αναπτυχθεί η δυνατότητα ομιλίας ή θα παρουσιάζει πολύ σοβαρά προβλήματα.

• Πολύ σοβαρή βαρηκοΐα/κώφωση : > 90 dB HL

Η δυνατότητα ομιλίας αποκλείεται πλήρως. Στη σημερινή ωστόσο εποχή με τις εκπληκτικές και προσιτές δυνατότητες έγκαιρης διάγνωσης, καθώς και με τη συμβολή της σύγχρονης τεχνολογίας δεν επιτρέπεται να υπάρχουν παιδιά που δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα.

Μονόπλευρη βαρηκοΐα

Πρόκειται για την κατάσταση στην οποία το ένα αυτί είναι βαρήκοο και το άλλο φυσιολογικό. Η δυσκολία στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι το παιδί φαίνεται να ακούει καλά και να ανταποκρίνεται στους ήχους γιατί ακούει φυσιολογικά από το υγιές αυτί. Αυτό οδηγεί συχνά σε καθυστερημένη διάγνωση του προβλήματος. Η ομιλία αναπτύσσεται φυσιολογικά. Τα κύρια προβλήματα είναι αφενός η δυσκολία στην εντόπιση της πηγής του ήχου (από που ακούστηκε) και αφετέρου η δυσκολία στην κατανόηση της ομιλίας σε θόρυβο π.χ. στην τάξη. Υπάρχουν μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν ότι τα παιδιά με μονόπλευρη βαρηκοΐα έχουν δεκαπλάσιο κίνδυνο σχολικής αποτυχίας σε σύγκριση με αυτά που έχουν φυσιολογική ακοή και από τα δύο αυτιά.

Τυμπανόγραμμα

Το τυμπανόγραμμα είναι μία πολύ σημαντική εξέταση με την οποία μπορούμε με ακρίβεια να διαγνώσουμε την ύπαρξη υγρού πίσω από το τύμπανο, ιδιαίτερα στις δύσκολες και αμφίβολες περιπτώσεις. Διενεργείται με την είσοδο στο αυτί ενός μαλακού σωληνίσκου μέσω του οποίου εκπέμπεται ήχος. Το αποτέλεσμα της εξέτασης αναπαριστάνεται γραφικά (τυμπανόγραμμα). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν διενεργούμε τυμπανόγραμμα σε βρέφη (0-12 μηνών). Ο ήχος, που εκπέμπεται πρέπει να είναι 1000Hz. Οποιοσδήποτε άλλος ήχος, όπως συνήθως αλλά λανθασμένα εφαρμόζεται, καθιστά την εξέταση άκυρη στη βρεφική ηλικία. Η ιδιαιτερότητα αυτή οφείλεται σε αναπτυξιακούς παράγοντες.

Ακουόγραμμα

Πρόκειται για εξέταση κατά την οποία τοποθετούνται στα αυτιά ακουστικά μέσω των οποίων στέλνονται διάφοροι ήχοι σε διάφορες εντάσεις. Ο εξεταζόμενος όταν ακούσει κάποιον ήχο από τα ακουστικά μας δίνει μία απάντηση π.χ. σηκώνει το χέρι ή πατά ένα κουμπί. Στα παιδιά συνήθως μαθαίνουμε ένα παιχνίδι π.χ. να βάζει ένα τουβλάκι μέσα σε ένα καλαθάκι όταν ακούει τον ήχο. Η μέθοδος αυτή λέγεται παιγνιοακουομετρία. Αυτό που αναζητούμε με το ακουόγραμμα είναι την ελάχιστη ένταση ενός ήχου, που μπορεί να ακούσει ο εξεταζόμενος (το λιγότερο που ακούει). Το ακουόγραμμα είναι η γραφική αναπαράσταση της εξέτασης όπου για το αριστερό αυτί σημειώνουμε x και για το δεξιό αυτί ο.

Εννοείται ότι στα παιδιά η εξέταση απαιτεί υπομονή και ηρεμία. Συνήθως συνεννοούμαστε με τους γονείς, ώστε το παιδί να προσέλθει στο ιατρείο ξεκούραστο.Αν το παιδί δεν συνεργάζεται τότε καταφεύγουμε στις αντικειμενικές παιδοακουολογικές μεθόδους (ωτοακουστικές εκπομπές, ακουστικά προκλητά δυναμικά, τυμπανομετρία).

---

Συχνές ερωτήσεις από τους γονείς (για νεογνά και βρέφη!)

---

Πονάει η εξέταση;

Οι ωτοακουστικές εκπομπές και τα ακουστικά προκλητά δυναμικά είναι ανώδυνες και ασφαλείς εξετάσεις.

Πόσο διαρκεί η εξέταση;

Ο απλός ανιχνευτικός έλεγχος με ωτοακουστικές εκπομπές, όταν είναι ικανοποιητικές οι συνθήκες εξέτασης, διαρκεί λίγα λεπτά. Η καταγραφή και των δύο ειδών ωτοακουστικών εκπομπών διαρκεί λίγο περισσότερο.

Πρέπει να γίνει η εξέταση;

Η εξέταση πρέπει να γίνεται σε όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως.

Βλέπω ότι το μωρό αντιδρά στους ήχους, γιατί είναι απαραίτητη η εξέταση;

Συνήθως οι ήχοι με τους οποίους οι γονείς εκτιμούν την αντίδραση του νεογνού και βρέφους είναι ήδη αρκετά δυνατοί. Υπάρχει η περίπτωση να υποκρύπτεται βαρηκοΐα μικρού βαθμού, η οποία θα παραμείνει αδιάγνωστη και θα έχει σημαντικές συνέπειες στην εξέλιξη του παιδιού. Επιπλέον υπάρχουν περιπτώσεις όπου μόνο το ένα αυτί είναι βαρήκοο ή κωφό και οι γονείς βγάζουν το λανθασμένο συμπέρασμα ότι το μωρό ακούει, ενώ στην πραγματικότητα ακούει μόνο από το ένα αυτί, το φυσιολογικό. Επειδή είναι δύσκολη η υποκειμενική εκτίμηση σε αυτές τις μικρές ηλικίες, προτιμούμε την αντικειμενική εκτίμηση με τις σύγχρονες μεθόδους.

Το παιδί έκανε τον έλεγχο με ωτοακουστικές εκπομπές και δείχνει ότι έχει πρόβλημα. Είναι βαρήκοο ή κωφό;

Όταν δεν καταγράφονται ωτοακουστικές εκπομπές, έστω και στο ένα αυτί, τότε προχωρούμε άμεσα σε περαιτέρω έλεγχο με τυμπανομετρία και ακουστικά προκλητά δυναμικά. Ανάλογα με τα αποτελέσματα προγραμματίζεται παρακολούθηση ή πλήρης διαγνωστικός έλεγχος.

Πόσο έγκαιρα πρέπει να γίνεται η διάγνωση;

Ο πρώτος έλεγχος πρέπει να γίνεται από τη γέννηση έως το αργότερο τον 3ο μήνα. Η διάγνωση της βαρηκοΐας πρέπει να γίνεται στο τέλος του πρώτου τριμήνου και η θεραπεία στο τέλος του πρώτου εξαμήνου. Έχει αποδειχτεί από πολυάριθμες μελέτες ότι αν διαγνώσουμε και αντιμετωπίσουμε τη βαρηκοΐα στο πρώτο εξάμηνο της ζωής, το παιδί εξελίσσεται όπως τα συνομήλικα του με φυσιολογική ακοή. Σε περίπτωση καθυστερημένης διάγνωσης και αντιμετώπισης θα μείνει πίσω σε σχέση με τα συνομήλικα παιδιά.

Tο παιδί μου πέρασε τον προληπτικό έλεγχο με ωτοακουστικές εκπομπές. Αυτο σημαίνει ότι είναι σίγουρα φυσιολογικό (ως προς την ακοή);

OXI! Ο έλεγχος με ωτοακουστικές εκπομπές αποκλείει τα πιο συχνά αίτια σοβαρής και μόνιμης βαρηκοΐας (βλάβες στο εσωτερικό αυτί-κοχλίας). Υπολογίζεται ότι 15% των βαρήκοων παιδιών είχαν φυσιολογικές ωτοακουστικές εκπομπές, οπότε ενώ περνούν τον αρχικό προληπτικό έλεγχο, στη συνέχεια εμφανίζουν σοβαρή βαρηκοΐα. Αυτό οφείλεται σε 2 βασικούς λόγους. Πρώτον, υπάρχουν βαρηκοΐες οι οποίες εμφανίζονται λίγο μετά τη γέννηση, οπότε τα παιδιά περνούν τον αρχικό έλεγχο με ωτοακουστικές εκπομπές. Δεύτερον, υπάρχει μια ομάδα διαταραχών με το γενικότερο τίτλο ακουστική νευροπάθεια, όπου οι ωτοακουστικές εκπομπές είναι φυσιολογικές (ο συνήθης προληπτικός έλεγχος), ενώ υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σε ανώτερα επίπεδα του συστήματος ακοής. Οι βαρηκοΐες της πρώτης κατηγορίας προλαμβάνονται παρακολουθώντας τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης της ακοής και ομιλίας (δείτε αμέσως πιο κάτω). Οι βαρηκοΐες της δεύτερης κατηγορίας προλαμβάνονται με πλήρη παιδοακουολογικό έλεγχο. Εαν το μωρό έχει παράγοντες κινδύνου όπως αναφέρονται εδώ ή υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία των γονιών, τότε επιβάλλεται πλήρης έλεγχος.